بهوشیاری چیست؟

بهوشیاری[۱] ترجمه واژه هندی «ساتی[۲]» به معنای آگاهی[۳]، توجه[۴] و یاداوری[۵] است. صرفا با آگاه شدن از آنچه که درون و اطراف اتفاق می‌افتد، می‌توان خود را از اشتغالات ذهنی و هیجانات سخت رهایی بخشید. با هدایت مجدد توجه، به جای کنترل کردن یا سرکوب کردن هیجانات شدید، می‌توان آنها را تنظیم نمود. یادآوری نیز به معنای مرور تجارب گذشته نیست؛ بلکه مقصود از یادآوری، تذکر به خود برای آگاه بودن است. بهوشیاری فراتر از آگاهی منفعلانه است. هدف از بهوشیاری، حذف رنج بی‌فایده از طریق ایجاد بینش است(دیدونا، ۲۰۰۹).

هنگامی‌که می‌خواهیم بهوشیاری را برای اهداف درمانی به‌کار بریم، مفاهیمی مانند غیر قضاوتی بودن[۶]، پذیرش[۷] و شفقت[۸] نیز وارد این مفهوم می‌گردند. جان کبت-زین، پیشگام در کاربرد درمانی بهوشیاری معتقدست که بهوشیاری از طریق توجه‌کردنِ تا حد ممکن غیرواکنشی[۹]، غیر قضاوتی، و سخاوتمندانه[۱۰] به لحظه حال پرورش می‌یابد. مقصود از غیر واکنشی بودن توجه، نشان ندادن واکنش منفعلانه به تجربه جدید بر اساس تجارب قبلی و پاسخ دادن به تجربه به‌جای واکنش نشان دادن به افکار است. واکنش، خودکار است؛ اما پاسخ، تعمدی و از روی توجه است. رها شدن از قضاوت کمک می‌کند تا رویدادها به‌جای اینکه از طریق صافی تجارب شخصیِ مبتنی بر تجارب قبلی دیده شوند، همانگونه که هستند، ادراک شوند. سخاوتمندانه بودن بهوشیاری حاکی از این است که بهوشیاری تنها جنبه‌ای از ذهن نیست؛ بلکه مربوط به قلب نیز می‌شود. سخاوتمندانه بودن به‌معنای داشتن مهربانی، شفقت، اشتیاق و دوستی نسبت به تجارب خود است (کبت-زین، ۱۹۹۰). آگاهی بدون پذیرش، مانند نگاه کردن به صحنه‌ای ترسناک زیر نورافکن است. گاهی اوقات برای نزدیک شدن به یک تجربه دشوار، نیازمند نوری ملایم‌تر مانند نور شمع هستیم. هرچه رنجْ شدیدتر باشد، پذیرش و شفقت بیشتری نیاز است. در مقابل، مهربانی بدون آگاهی روشن منجر به ماستْ‌ْمالی‌کردن دشواری‌های زندگی می‌گردد. پذیرش بدون آگاهی، اجتنابی دفاعی است (دیدونا، ۲۰۰۹).

بنابراین، بهوشیاری، توجه کردن هدفمند[۱۱] به لحظه حال با شفقت، کنجکاوی[۱۲]، و پذیرش است که این، به‌معنای کشف چگونگی زندگی کردن در زمان حال به‌گونه‌ای لذت‌مندانه به‌جای نگرانی برای گذشته و آینده می‌باشد. بهوشیاری بر پذیرش تأکید دارد و ممکن ست تغییر بعداً بیاید یا نه. اگر فرد از اضطراب رنج می‌برد، بهوشیاری به او نشان می‌دهد که چگونه احساس اضطراب را به‌جای انکار و جنگیدن با آن بپذیرد. از درون این رویکرد، به‌طور طبیعی تغییر متولد می‌شود(الیدینا، ۲۰۱۰).

فاطمه ربیعی

http://dialogicalresearch.org

References:

Alidina, S. (2010). Mindfulness. Wiley.

Didonna, F. (2009). Clinical Handbook of Mindfulness. Springer.

Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living. Delta Trade Paperback. United States.

[۱] Mindfulness

[۲] Sati

[۳] Awareness

[۴] Attention

[۵] Remembering

[۶] Non-judgmentally

[۷] Acceptance

[۸] Compassion

[۹] Non-reactively

[۱۰] Openheartedly

[۱۱] On Purpose

[۱۲] Curiosity